به گزارش سرویس اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در سال های اخیر تاکیدات زیادی از جانب رهبر انقلاب اسلامی و کارشناسان صنعتی بر توسعه صنایع پایین‌دستی حوزه انرژی شده است. از این رو در این گزارش با تکیه بر رشته توئیت محمدطاهر رحیمی، سیاست پژوه حوزه اقتصاد سعی در بررسی توسعه صنایع پایین دستی شد که در ادامه می خوانید:
اخیرا نموداری از نرخ گاز صنایع توسط سازمان بورس منتشر شد که به ادعای کارشناسان اقتصادی حاوی آمار و ادعایی منحرف‌کننده است.
در حالی ادعای گرانی نرخ گاز صنایع طرح می شود که متوسط قیمت گاز خوراک پتروشیمی‌ها از دی‌ماه ۱۳۹۹ تا مرداد ۱۴۰۰ یعنی با گذشت ۸ ماه از سال ۲۰۲۱؛ حداکثر ۱۳.۷ سنت بوده است. قیمت گاز سوخت صنایع نیز بر مبنای ۴۰٪ گاز خوراک تعیین می‌شود؛ بنابراین در کل نرخ متوسط گاز در ایران کمتر از ۱۳ سنت است.
اعطای سوخت و خوراک ارزان و اساسا اعطای هرگونه تسهیلات و مشوق در اقتصاد که بنابه تعبیری میتواند "رانت" تلقی شود. اما برخی از این مشوق‌ها باعث خلق مزیت‌رقابتی می شود و ارزش افزوده خلق می‌کند و برخی رانت‌هایی شدیدا مخرب‌اند؛ که صنعت کشور را به ورطه خام‌فروشی و کاهش بهره‌وری سوق می دهد.
برای مثال در صنعت پتروشیمی ما اعطای این رانت ها؛ تولیدکننده را به حاشیه سودهای نجومیِ ۳۰ تا بعضا ۶۰ و ۷۰ درصدی رسانده است؛ فلذا اساسا تمایلی برای حرکت به سمت توسعه صنایع پایین‌دستی و خلق ارزش افزوده بیشتر را ندارد.
این صنعت با وجود استهلاک بالا و عطش نوسازی و تشکیل سرمایه جدید؛ بعضا تا حدود ۹۰٪ سودش را بین سهامداران توزیع می‌کند چون اساسا با وجود "حاشیه سودهای نجومی" طراحی و داشتن برنامه ای برای توسعه معنا ندارد که مستلزم "انباشته کردن سود در صنعت"جهت توسعه تولید باشد.
البته طبق آمار سازمان بورس در سال 1399 کل صنایع ،پتروشیمی ها و معدنی ها به ترتیب58، 88 و64درصد سود را تقسیم کردند. این یعنی:"فقدان برنامه توسعه عمودی و خلق ارزش افزوده با استفاده از منابع مالی درونزا". این در صورتی است که در سایر کشورهای جهاد سود تقسیمی کمترین سهم را در مصارف دراد. برای مثال در کشور استرالیا سودتقسیمی کمترین سهم در مصارف و منابع درونزا بیشترین سهم در منابع شرکتی را دارد.
نتیجه این حمایت‌های بی‌هدف و کور می شود صنعتی مثل پتروشیمی ما که محصول‌ش را به ازای هر تن ۳۰۰ الی ۴۰۰ دلار صادر می کند اما مجبور می شویم همان محصول با ارزش افزوده بیشتر را با نرخ ۱۵۰۰ دلار در هر تن وارد کنیم.
کمپین‌سازی؛ اقدامات بی‌منطق و آمارهای اشتباه سازمان بورس متاسفانه در نهایت مانع توسعه صنعت است. از این رو در کمیسیون تلفیق مجلس باید مراقبت کند که تحت تاثیر داده‌های تحریف شده قرار نگیرد تا توسعه صنعتی کشور، فدای رشد کوتاه‌مدت شاخص بورس نشود.
گزارش از هادی هدایت زاده
